Co to jest cyberoszustwo? – podstawowa definicja i zakres działania

Cyberoszustwo to działania przestępcze wykorzystujące technologię i internet w celu wyłudzenia pieniędzy, danych osobowych lub innych korzyści od ofiar. Zakres działania może być bardzo szeroki i obejmuje różne formy oszustw, od prostego phishingu po zaawansowane ataki hakerskie.

Różnice między cyberoszustwem a tradycyjnym oszustwem

Chociaż obie formy oszustwa mają na celu wyłudzenie korzyści, różnią się one w kilku kluczowych aspektach:

• Kanał komunikacji: W cyberoszustwach wykorzystuje się głównie internet i technologię, podczas gdy w tradycyjnych oszustwach może to być bezpośredni kontakt fizyczny lub telefoniczny.
• Anonimowość: Cyberoszuści często działają anonimowo, co utrudnia ich namierzenie.
• Skala i zasięg: Cyberoszustwa mogą dotyczyć ofiar na całym świecie i być przeprowadzone na dużą skalę w krótkim czasie.

Elementy składowe cyberoszustwa: technologia, intencja, ofiara

• Technologia: Jest to narzędzie, za pomocą którego oszuści docierają do potencjalnych ofiar. Może to być e-mail, strona internetowa, aplikacja mobilna itd.
• Intencja: Oszuści mają z góry zaplanowany cel, którym jest najczęściej wyłudzenie pieniędzy lub danych osobowych.
• Ofiara: Jest to osoba lub organizacja, która padła lub może paść ofiarą oszustwa. Ofiary często nie są świadome ryzyka, co sprawia, że są łatwym celem dla przestępców.

Różne typy cyberoszustw

• Phishing: wyłudzanie danych osobowych i finansowych – Phishing to technika, w której oszuści wysyłają fałszywe e-maile lub wiadomości, udając instytucje finansowe, serwisy społecznościowe czy dostawców usług, aby wyłudzić od ofiar dane osobowe i finansowe. Często korzystają z linków prowadzących do fałszywych stron logowania.
• Ransomware: oprogramowanie blokujące dostęp do danych w zamian za okup –  Ransomware to złośliwe oprogramowanie, które po zainfekowaniu komputera blokuje dostęp do plików użytkownika. Oszuści żądają okupu, zwykle w kryptowalucie, za odblokowanie danych.
• Fałszywe sklepy internetowe: wyłudzanie pieniędzy przez fałszywe oferty – Fałszywe sklepy internetowe to strony, które naśladują prawdziwe sklepy online z zamiarem wyłudzenia pieniędzy od naiwnych klientów. Oferują one zwykle produkty po atrakcyjnych cenach, ale po dokonaniu płatności towar nie jest wysyłany.
• Oszustwa związane z kryptowalutami: fałszywe inwestycje i wyłudzenia – Oszuści często tworzą fałszywe platformy inwestycyjne lub oferują „pewne” sposoby na zarobek na kryptowalutach. Po wpłaceniu środków przez ofiarę, pieniądze są utracone, a platforma znika z sieci.
• Spoofing: podszywanie się pod inne osoby lub instytucje – Spoofing to technika, w której oszuści podszywają się pod inne osoby lub instytucje, aby zdobyć zaufanie ofiary i wyłudzić od niej informacje lub pieniądze.
• Oszustwa na portalach aukcyjnych i handlowych – Oszuści na portalach aukcyjnych i handlowych często oferują produkty, których nie posiadają, lub wysyłają towary o niższej wartości niż opisane. Mogą też manipulować aukcjami, aby sztucznie podnieść cenę.
• Oszustwa na portalach randkowych: wyłudzanie pieniędzy pod pretekstem związku – Oszuści na portalach randkowych często tworzą fałszywe profile i nawiązują relacje z ofiarami, aby później wyłudzić od nich pieniądze, pod różnymi pretekstami, takimi jak „pilna potrzeba” czy „kryzys osobisty”.
• Social Engineering (Inżynieria Społeczna) – Wykorzystanie manipulacji psychologicznej do wyłudzenia poufnych informacji lub dostępu do systemów.
• Ataki DDoS (Distributed Denial of Service) – Zorganizowane ataki mające na celu przeciążenie serwera, co może być częścią większego oszustwa.
• Malvertising – Umieszczanie złośliwego oprogramowania w reklamach na stronach internetowych.
• Skimming karty kredytowej – Nielegalne kopiowanie danych z karty kredytowej za pomocą specjalnych urządzeń.
• Man-in-the-Middle (MITM) – Przechwytywanie i manipulowanie komunikacją między dwiema stronami.
• Typosquatting (URL Hijacking) – Rejestrowanie domen o nazwach podobnych do popularnych stron internetowych w celu wyłudzenia danych.
• Ataki na dostawcę usług chmurowych – Ataki mające na celu przejęcie kontroli nad zasobami chmurowymi firmy lub jednostki.
• Sextortion – Wykorzystanie kompromitujących materiałów w celu wyłudzenia korzyści materialnych.
• Ataki na Internet Rzeczy (IoT) – Wykorzystanie słabo zabezpieczonych urządzeń podłączonych do sieci jako wejście do systemów.
• SIM Swapping – Nieautoryzowane przeniesienie numeru telefonu na inną kartę SIM w celu przejęcia kont i danych.
• Fake Tech Support – Oszuści udają pracowników wsparcia technicznego, aby zdobyć dostęp do komputera ofiary.
• Pump and Dump w kryptowalutach – Sztuczne zawyżanie wartości kryptowaluty, aby później ją sprzedać z zyskiem kosztem innych inwestorów.
• Ataki na dostawcę energii lub infrastrukturę krytyczną – Ataki mające na celu destabilizację systemów krytycznych, takich jak elektrownie czy sieci wodociągowe.
• CEO Fraud (Business Email Compromise) – Oszuści podszywają się pod CEO lub innego wysokiego rangą pracownika firmy, aby wyłudzić duże sumy pieniędzy.
• Account Takeover (Przejęcie Konta) – Oszuści zdobywają dostęp do konta użytkownika (np. e-mail, konto bankowe) i dokonują nieautoryzowanych transakcji.
• Clickjacking – Ukrywanie złośliwych linków pod pozornie niewinnymi elementami na stronie, co prowadzi do niechcianych akcji, takich jak udostępnienie danych.
• Cookie Theft (Kradzież Ciasteczek) – Nieautoryzowane przechwycenie ciasteczek sesji, co umożliwia dostęp do konta użytkownika.
• Drive-By Downloads –Automatyczne pobieranie złośliwego oprogramowania na komputer ofiary podczas odwiedzania zainfekowanej strony internetowej.
• Eavesdropping (Podsłuchiwanie) – Przechwytywanie niezaszyfrowanej komunikacji między dwiema stronami w celu zdobycia poufnych informacji.
• Fake Job Offers (Fałszywe Oferty Pracy) – Oszuści publikują fałszywe oferty pracy, aby wyłudzić dane osobowe lub pieniądze od osób szukających zatrudnienia.
• Ghosting – Wykorzystanie danych osobowych zmarłej osoby do różnych form oszustwa, takich jak otwieranie kont bankowych czy zaciąganie pożyczek.
• Lottery Scams (Oszustwa Loteryjne) – Oszuści informują ofiarę o „wygranej” w loterii, a następnie żądają opłaty za „przesyłkę nagrody” lub „opodatkowanie”.
• Money Mule (Kurier Finansowy) – Rekrutacja osób do prania brudnych pieniędzy pod pozorem legalnej pracy.
• Pyramid Schemes (Schematy Piramidalne) – Oszustwa, w których uczestnicy są zachęcani do rekrutacji nowych osób, a zyski generowane są głównie z wpłat nowych uczestników.
• Rogue Software (Fałszywe Oprogramowanie) – Oszuści oferują fałszywe oprogramowanie antywirusowe lub optymalizacyjne, które w rzeczywistości instaluje złośliwe oprogramowanie na komputerze ofiary.

Statystyki i dane dotyczące cyberoszustw

Według najnowszych danych, liczba zgłoszonych przypadków cyberoszustw rośnie z roku na rok. Straty finansowe wynikające z tych działań są szacowane na miliardy dolarów rocznie. Co ciekawe, grupy wiekowe najbardziej narażone na cyberoszustwa to zarówno młodzież, jak i osoby w wieku 50+. Młodsze osoby są częściej ofiarami oszustw związanych z technologią, podczas gdy starsze osoby są bardziej podatne na oszustwa typu phishing.

Trendy i wzrost liczby cyberoszustw w ostatnich latach

W ostatnich latach obserwuje się znaczący wzrost liczby cyberoszustw. Nowe formy oszustw, takie jak ataki ransomware czy oszustwa związane z kryptowalutami, zyskują na popularności. Wzrost ten jest również napędzany przez coraz większą dostępność narzędzi do przeprowadzania ataków i łatwość ich wykonania.

Geograficzne rozmieszczenie cyberoszustw: kraje, w których problem jest najbardziej nasilony

Cyberoszustwa są problemem globalnym, ale są kraje, w których jest on szczególnie nasilony. Na przykład, Stany Zjednoczone, Rosja i Chiny są często wymieniane jako kraje, w których cyberoszustwa są najbardziej powszechne. Czynniki takie jak rozwój technologiczny i regulacje prawne mogą wpływać na geograficzne rozmieszczenie tego typu przestępstw.

Dane dotyczące skuteczności różnych typów cyberoszustw

Nie wszystkie typy cyberoszustw są równie „skuteczne”. Na przykład, ataki phishingowe mają stosunkowo wysoką skuteczność, ponieważ wykorzystują mechanizmy psychologiczne, takie jak autorytet i pilność. Z kolei ataki typu DDoS są mniej skuteczne w wyłudzaniu pieniędzy, ale mogą być częścią większego oszustwa.

Wpływ pandemii COVID-19 na wzrost cyberoszustw

Pandemia COVID-19 miała znaczący wpływ na cyberoszustwa. Wzrosła liczba ataków phishingowych związanych z tematyką medyczną, a także oszustw dotyczących dofinansowań i pomocy finansowej. Fałszywe sklepy internetowe oferujące produkty medyczne, takie jak maseczki czy środki dezynfekujące, również zyskały na popularności.